Gezinsbehandeling 10 jaar: Verleden, heden en toekomst
Dit jaar bestaat Gezinsbehandeling officieel tien jaar. Wat twaalf jaar geleden begon als een toevallige interventie, is uitgegroeid tot een essentieel en uniek zorgprogramma voor gezinnen. In dit artikel kijken we terug op de onverwachte start en de uitdagingen in de beginjaren, bekijken we de stevige basis die inmiddels is gelegd en blikken we vooruit op de kansen en uitdagingen voor de toekomst. Met persoonlijke verhalen en inzichten van diverse collega’s maken we zichtbaar hoe Gezinsbehandeling zich heeft ontwikkeld tot een diepgaande aanpak die gezinnen helpt blijvende verandering te realiseren.
Dit interview is gedaan met zes enthousiaste collega’s van Gezinsbehandeling in Harreveld. Even voorstellen:
- Anja Winters, afdelingshoofd. Zij was betrokken bij start van Gezinsbehandeling en creatief bedenker van de Gezinsbehandeling;
- Janneke Wessels, gedragswetenschapper en systeemtherapeut Gezinsbehandeling
- Nieke van Straten, Gezinsbegeleider wie al zeer lang werkt binnen Gezinsbehandeling
- Ernie Pardijs, betrokken vanaf het begin van Gezinsbehandeling, nu therapeutisch werker
- Loes Tiemessen en Matthijs Hekman, gezinsbehandelaren
Verleden: een per ongeluk succesverhaal
Het idee voor Gezinsbehandeling – wat toen nog niet deze naam had – ontstond per toeval in 2012. In onze Jeugdzorg Plus locatie in Harreveld verbleef een jongen van twaalf die regelmatig wegliep. De vraag kwam van zijn systeembehandelaren of ze gebruik mochten maken van de woning aan de grachtlaan. Zo konden ze de jongen samen met zijn moeder twee weken in de woning laten verblijven en helpen. Dit verblijf samen met zijn moeder was zo succesvol, dat de jongen na twee weken met de moeder mee naar huis kon. Dit onverwachte succes kwam anderen ter oren en zorgde ervoor dat een andere moeder zich ging aanmelden. In overleg met het management mocht het team het ‘gaan proberen’ en kwam er een nieuw gezin in behandeling. Zo begon een nieuw hoofdstuk in de zorgverlening, in eerste instantie puur op gevoel en intuïtie, met als visie om náást ouders te staan, niet boven hen.In de beginjaren stonden ze voor veel uitdagingen.
Nieke herinnert zich: “Het multidisciplinaire team was een puzzel, want zo'n samenwerking hadden we nog niet eerder gekend. We hadden geen vaste methodiek, maar wel elkaar. Het team bestond uit een psychiater, dramatherapeut, psycholoog en een aantal pedagogisch medewerkers die intensief samenwerkten. We begonnen met wekelijkse overleggen om stap voor stap uit te denken hoe we van start konden gaan”.
In die beginperiode ging het soms zo ver dat hulpverleners op locatie bleven slapen om 24/7 zorg te bieden, vooral als de veiligheid van kinderen in het gezin in gevaar was. Er was geen vastomlijnde methodiek; veel gebeurde op basis van observatie, vertrouwen en de nieuwe aanpak waarbij ouders meer de regie kregen.
Anja vertelt: “Onze visie om naast ouders te staan in plaats van boven hen, en vanuit begrip en relatie op te bouwen, heeft het fundament gelegd voor onze aanpak. Door samen met ons team en JSO (met collega Nita van Veluw) de methodiek te ontwikkelen, hebben we dit principe verder geïntegreerd in ons werk. Het gezamenlijke traject heeft niet alleen vertrouwen opgebouwd met gezinnen, maar ook eigenaarschap en werkgeluk bij medewerkers versterkt, wat leidt tot langdurige betrokkenheid binnen de gezinsbehandeling."
Ook Bureau Jeugdzorg speelde een belangrijke rol in deze opstartfase. Toen eenmaal bekend werd hoe vernieuwend de aanpak was, stroomden de aanmeldingen binnen. Het was een unieke benadering in Nederland, die niemand eerder had toegepast.
Volgens Ernie was het observeren in het begin best moeilijk. “We waren allemaal pedagogisch medewerkers en we waren gewend om meteen in te grijpen. Het alleen mogen observeren was dus best moeilijk voor ons in het begin. We kregen de opdracht om maar eens ‘op onze handen te gaan zitten’ en eerst te kijken voor je oordeelt.” Het observeren wordt in de huidige methodiek van de Gezinsbehandeling nog steeds toegepast.
Heden: een stevige basis met ruimte voor groei
Na twee jaar succes, kreeg Gezinsbehandeling een eigen groter gebouw en werd het officieel in 2014. Toen kreeg het ook de naam Gezinsbehandeling. In de afgelopen tien jaar is Gezinsbehandeling uitgegroeid tot een professioneel en gestructureerd programma. De aanpak is verfijnd, met veel aandacht voor trauma en hechting, zowel bij kinderen als ouders. En wat steeds duidelijk naar voren komt is de visie: naast ouders staan en niet boven hen. Regie en vertrouwen geven en vanuit daar verder bouwen.
Een belangrijke mijlpaal was de toevoeging van de locatie in Winterswijk, waar drie gezinnen kunnen verblijven. Matthijs vertelt: "Wat gezinsbehandeling vandaag de dag echt uniek maakt, is dat we niet alleen meer op het kind focussen, maar het hele gezin behandelen. Inclusief traumabehandeling voor de ouders. Dit zorgt voor een diepere en duurzamere verandering.” Het opbouwen van vertrouwen blijft de kern van de aanpak van Gezinsbehandeling. Het team van Gezinsbehandeling is uitgebreid met specialisten en ze bieden nu verschillende interventies, zoals traumatherapie en vaktherapie. Ze kunnen nu ook veel meer doen om onderliggende problemen aan te pakken. Ouders, die vaak zelf trauma hebben, begeleiden ze in hun eigen proces, zodat ze sterker staan in de steun voor hun kinderen".
Een verschuiving die we nu zien, is dat gezinnen steeds vaker uit de regio komen. Waar ouders in het begin soms langer op de locatie wilden blijven, ligt de focus nu meer op huisbezoeken. Deze bezoeken helpen niet alleen bij een soepele kennismaking en het goed laten verlopen van de start; ze bieden ook waardevol inzicht in de leefomstandigheden van het gezin. Zo kunnen we gezinnen beter begeleiden om hun leven thuis weer op orde te krijgen
Toekomst: uitdagingen en kansen in een veranderend landschap
De toekomst van Gezinsbehandeling ziet er veelbelovend uit, maar er zijn ook uitdagingen. Een belangrijke zorg is de afbouw van residentiële jeugdzorg, zoals JeugdzorgPlus. Dit roept vragen op over waar gezinnen in de toekomst terecht kunnen en of we terugvallen in oude patronen. Tegelijkertijd wordt er volop nagedacht over hoe Gezinsbehandeling verder kan groeien, met nieuwe methodieken en technologieën die de behandeling kunnen ondersteunen.
"De grootste kans ligt in de verdieping van onze behandeling," vertellen Loes en Janneke. "We hebben de afgelopen jaren steeds meer tools ontwikkeld om zowel ouders als kinderen te ondersteunen, zoals onze eigen psycho-educatie. Daarnaast hebben we de 'Een Taal Erbij'-methode geïmplementeerd, die helpt om gezinsdynamieken beter te begrijpen. Ook blijven we onszelf binnen het team ontwikkelen door opleidingen en werkbezoeken, ook internationaal. Deze focus op voortdurende verbetering en van elkaar leren zorgt ervoor dat Gezinsbehandeling blijft groeien."
In de bredere context van jeugdzorg heeft Gezinsbehandeling een belangrijke plek veroverd. Het team heeft geleerd aan te sluiten bij gezinnen van alle niveaus, en de succesverhalen spreken voor zich. Gezinnen die hier zijn geweest, keren soms later terug, bijvoorbeeld als de kinderen in een andere levensfase zitten, wat de blijvende impact van de behandeling laat zien.
Gezinsbehandeling is niet alleen een methode, maar een diepgaande aanpak die gezinnen helpt om weer samen naar huis toe te werken. Het ondersteunt ouders en kinderen om in hun kracht te staan en blijvende verandering te bereiken. Het is een proces waarin zowel kinderen als ouders groeien, waarbij er steeds meer wordt ingezet op het versterken van de basis. Deze aanpak blijft onmisbaar in een jeugdzorglandschap dat voortdurend in beweging is.
Gezamenlijke visie voor de toekomst
De visie voor de toekomst is helder: Gezinsbehandeling wil verder groeien, nieuwe ontwikkelingen omarmen en tegelijkertijd trouw blijven aan haar kernwaarden van vertrouwen, empathie, samenwerking en naast elkaar staan. Er is een sterke wens om het werk verder te professionaliseren en meer bekendheid te geven aan de successen. Want uiteindelijk is het doel dat gezinnen zelf weer verder kunnen, sterker en veerkrachtiger, met een hoopvolle blik op de toekomst.